HARVARD BUSINESS REVIEW TÜRKİYE
BAŞAK TECER
Son derece hedef odaklı, oldukça disiplinli ve azimli bir yöneticim vardı. Onun olduğu departmanda hedefler mutlaka yakalanırdı. Ancak tek bir sorun vardı. Onunla çalışanlar en geç iki yıl içerisinde ayrılıyorlar ve o buna bir türlü anlam veremiyordu. İnsanlar hedefi yakalayıp para kazandıkları halde onu neden terk ediyorlardı?
Güçlü sorular sorma konusunda müthiş başarılı bir yönetici cümlelerindeki vurgulama ve ses tonuyla “Senin hiçbir şeyden haberin yok” mesajı verirken ortamda yarattığı etkiyi anlıyor mu?
Ya da yöneticim 2 yaşındaki kızım ateşlendiğinde “eve gitmene gerek yok, yardımcın bakar ona nasılsa” derken empati kuramadığının farkında mıydı?
Tüm bu sorular beni aynı noktaya getirdi. Sosyal zeka iş hayatının neresinde?
Eğitim psikolojisinin babası olarak bilinen Amerikalı Psikolog Edward Torndike1920’lerde Sosyal Zeka kavramını “İnsanları anlama ve idare etme yeteneği” olarak tanımlamış ve sonrasında kavram Howard Gardner’ın Çoklu Zeka teoremindeki ilişkisel zeka yaklaşımıyla anlamlanmaya başlamıştı. Peter Salovey ve David Caruso’nun Yönetimde Duygusal Zeka konusunda yaptığı çalışmalar günümüzde insan ilişkilerindeki başarının salt IQ kavramıyla değil de, insan olgusunun kendisine odaklanmakla mümkün olabileceğini daha net ortaya koydu. Daniel Goleman Sosyal Zeka Kitabı’nda konuya daha geniş bir perspektif getirdi.
Bir insanın farklı sosyal ortamlarda nasıl davrandığının ve ortamda yarattığı etkinin farkında olması şeklinde özetlenebilecek bu yaklaşım; belki de kendince “ben çok zekiyim” egosuyla yaşayan yöneticilerin devrinin son bulduğuna işaret ediyordu. Kim bilir?
Bir konuda ne kadar çok bildiğimizin bilgi çağında artık çok da bir önemi kalmamıştı. Artık bilgi kolayca erişebilir bir yerdeydi. Gardner Geleceği İnşa Edecek Beş Zihin isimli kitabında etik zihinlerden bahsederken belki de ilişkisel zekaya başka bir anlam katıyordu.
Ne söylediğimizden ziyade, söylediğimiz şeyin ortamda yaratacağı etkinin farkında olmak, bu cümleyi kurmak için doğru zaman ve yerde miyim sorusunu önce kendimize sormak, stratejik iletişimin de bir parçasıdır.
Türkçemizde “Havayı koklamak “deyimi bence sosyal zekası yüksek insanların en iyi yaptığı şeyi çok net bir şekilde tanımlıyor. TDK (Türk Dil Kurumu) sözlüğünde “gelişmeleri ve ortamı anlamaya çalışmak” olarak dile gelmiş. İş hayatında ne kadar kritiktir değil mi bu cümle? Etrafımızda olup bitenlerin farkında olmayı kast ediyorum. Etrafımızda olup bitenlerin farkında olma becerisi iş hayatındaki en önemli becerilerden biri değil mi sizce de?
Sosyal Zeka, insanları derinden dinleme, anlama kabiliyeti gerektirir. Bir nevi kalple beyin arasında kurulan bir köprü gibidir. Attığınız taşın ürküttüğünüz kuşa değip değmeyeceği kadar ince bir hassasiyet ve yürüdüğünüz yolun varacağınız yere değip değmeyeceği kadar ince düşünce…Yokluğu iş hayatında hatta hayatta derin bir yalnızlığa mahkûm olmanıza; varlığı ise, denizde ne kadar fırtına olursa olsun hayatta kalmanıza neden olur. Üstelik kendi başınıza değil, en güvendiğiniz ekibinizle, insanlarınızla…
Farz edelim harika bir iş teklifi aldınız ve yeni görevinizde yeni bir ekip kuracaksınız. Yeni işinizde insanları sizinle birlikte çalışmak için kendiniz dışında hiçbir argümana sahip değilsiniz. ( Maaş, terfi, ve daha iyi sosyal imkânlar vb) Onları sizinle birlikte olmaya ne ikna eder? Sosyal zekanız tam olarak da burada devreye girecek. Neden mi?
- Onların sizinle çalıştıklarında hayatlarında yaratacağı olumlu ve olumsuz etkilerin farkında mısınız?
- Farkındaysanız bunu onlara ne şekilde aktaracaksınız?
- Bu durum kısa ve uzun vadede sizleri nasıl etkiler?
- İlişkinizde en kritik olan nedir?
İş hayatında sosyal zeka bence bir profesyonelin varoluş sürecinde sahip olması gereken en önemli becerilerden biri. Zira aslında bizim kendimiz için ne düşündüğümüzün elde ettiğimiz sonuçlarla pek de ilgisi yok. Önemli olan bir arkadaşımıza “beni 3 anahtar kelimeyle tanımla” diye sorduğumuzda aldığımız yanıtlarla, kendimiz için düşündüğümüz arasında oluşan mesafe. Ve sosyal zeka tam olarak da bu ince çizgide gizli.